Elastyczny czas pracy może zwiększać atrakcyjność oferty rekrutacyjnej. Taki system zatrudnienia cenią nie tylko pracujący rodzice czy osoby lubiące indywidualnie dobrane godziny aktywności zawodowej. To także interesujące rozwiązanie dla tych, którym ruchomy czas pracy pozwala pogodzić obowiązki z życiem osobistym czy rozwijać pasję. Nienormowane godziny pracy stanowią jeden z bardziej pożądanych benefitów, jakie może zaoferować firma. Jednak czy ten system zawsze się sprawdza? Poznaj fakty i mity z tym związane!
Czego dowiesz się z artykułu?
• Elastyczny czas pracy – ustawa i inne przepisy prawa
• Elastyczny czas pracy – wady i zalety
• Ruchomy czas pracy – co warto o nim wiedzieć? Obalamy mity!
• Życie osobiste i praca – elastyczny grafik pozwala je połączyć, ale co z naszą motywacją?
Elastyczny czas pracy – ustawa i inne przepisy prawa
W Polsce istnieją różne systemy czasu pracy, które są uzależnione od specyfiki firmy czy zadań przypisanych do danego stanowiska. W ramach każdego z tych systemów można wprowadzić także rozwiązanie zwane elastycznym – czy też ruchomym – czasem pracy. Przepisy dotyczące takiego sposobu funkcjonowania danego pracownika (tudzież całego zespołu) wynikają z Kodeksu pracy oraz z ustawy o szczególnych rozwiązaniach dotyczących ochrony miejsc pracy.
| Kalendarz 2021 – poznaj dni wolne od pracy i zaplanuj długie weekendy
Na ich mocy ustanowiono, że o godzinie rozpoczęcia wykonywania obowiązków może decydować sama osoba korzystająca z ruchomego czasu pracy. Elastyczny grafik powinien jednak być stworzony w taki sposób, by zatrudniony mógł korzystać z odpoczynków dobowych (co najmniej 11 godzin w ciągu doby) i tygodniowych (co najmniej 35 godzin w tygodniu).
| Czas pracy? Tylko elastyczny!
Sytuacja w tej kwestii uległa pewnym zmianom od momentu wprowadzenia tzw. tarczy antykryzysowej związanej z epidemią koronawirusa. Jej przepisy dają bowiem specjalne uprawnienia tym pracodawcom, u których m.in. doszło do znacznego spadku obrotów gospodarczych. Podczas stanu epidemicznego firmy takie mogą ograniczyć czas nieprzerwanego odpoczynku dobowego pracownika do maks. 8 godzin i nieprzerwanego odpoczynku tygodniowy do 32 godzin. Muszą jednak wówczas zapewnić tzw. równoważny okres odpoczynku – w przeciągu maksymalnie 8 tygodni.
Elastyczny czas pracy – wady i zalety
Ruchomy czas pracy pozwala łatwiej godzić życie zawodowe z prywatnym. Dotyczy to m.in. łączenia obowiązków służbowych z rodzicielskimi. Praca z elastycznym grafikiem umożliwia także zdobywanie doświadczenia zawodowego w trakcie nauki na studiach czy dalsze podnoszenie kwalifikacji na intensywnych szkoleniach i kursach. Nienormowane godziny pracy świetnie sprawdzają się u osób, które mają wymagające czasowo hobby. Przykładowo: jeśli często podróżujesz w weekendy, występujesz do wieczora na deskach teatru czy bierzesz udział w zawodach – następnego dnia możesz zacząć pracę później, bez konieczności brania urlopu.
Ponadto elastyczny czas pracy umożliwia bezproblemowe załatwienie koniecznych spraw w urzędzie, banku czy innej instytucji działającej w standardowych godzinach. System ten będzie też błogosławieństwem dla osób mających problem z punktualnością – poza godzinami szczytu będzie im o niebo wygodniej. Nie wspominając już o tym, że ludzie mają indywidualne preferencje co do godzin aktywności. Jednym wyśmienicie pracuje się o 7 rano, za to po godzinie 15 doświadczają spadku energii, inni zaś najbardziej efektywni są popołudniami, a skoncentrowanie się na czymkolwiek przed 12 graniczy u nich z cudem. Ruchomy czas pracy pozwala więc dopasować aktywność zawodową do indywidualnego wewnętrznego zegara biologicznego.
| Kiedy sowa musi być skowronkiem i na odwrót…
Warto jednak wspomnieć, że elastyczny czas pracy stanowi jednocześnie spore wyzwanie dla przełożonego danego działu czy zespołu, w którym są osoby funkcjonujące w nienormowanych godzinach. Musi on bowiem zapanować nad różnymi grafikami i zadbać o skrupulatne ewidencjonowanie czasu aktywności poszczególnych pracowników. W takiej sytuacji trudniej jest też np. zaplanować dogodny dla wszystkich termin spotkania. W wypadku współpracy nad jednym projektem mogą wystąpić problemy z odpowiednim zsynchronizowaniem się osób funkcjonujących w różnych przedziałach godzinowych.
Ruchomy czas pracy – co warto o nim wiedzieć? Obalamy mity!
Wokół elastycznego czasu pracy narosło wiele mitów. Prowadzi to– po stronie zarówno pracodawców, jak i pracowników – do wątpliwości, które z pewnością warto wyjaśnić!
- Ruchomy czas pracy może obejmować wszystkich pracowników zatrudnionych w firmie. – FAKT
Wprowadzenie elastycznego czasu pracy w odniesieniu do jednego pracownika zależy od decyzji pracodawcy. Taki nienormowany system może obejmować również wszystkich pracowników, ale wówczas zgodę na to muszą wyrazić związki zawodowe. Ich sprzeciw jest równoznaczny z brakiem możliwości dokonania takich zmian.
| Elastyczny czas pracy – 5 korzyści dla pracownika
- Można stosować elastyczny czas pracy w ramach różnych systemów, np. podstawowego, przerywanego czy równoważnego. – FAKT
Rozkład czasu pracy i system czasu pracy to pojęcia, których nie można stosować zamiennie, ponieważ oznaczają coś zupełnie innego. Rozkład występuje w ramach systemu i wynika z przepisów wewnątrzzakładowych. Decydując o tym, jak przebiega praca w firmie, pracodawca musi uwzględniać regulacje prawne, a także charakter i zakres obowiązków zawodowych na danym stanowisku.
- Praca z elastycznym grafikiem oznacza utratę niektórych uprawnień pracowniczych. – MIT
Każdy pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo m.in. do odpoczynku dobowego w odpowiednio ustalonym wymiarze. Osobom z nienormowanym czasem pracy przysługują również normalne uprawnienia do dodatku za nadgodziny, urlopu wypoczynkowego, płatnego zwolnienia chorobowego etc.
- Wprowadzenie ruchomego czasu pracy prowadzi do przekraczania norm. – MIT
Jeśli pracodawca zmusza załogę do przekraczania norm wynikających z Kodeksu pracy, wówczas zatrudnieni powinni zawiadomić Państwową Inspekcję Pracy lub zwrócić się do sądu pracy. Wprowadzenie ruchomego czasu pracy bynajmniej nie sankcjonuje łamania praw pracowniczych.
- W zakładzie pracy, w którym wprowadza się elastyczny grafik, związki zawodowe są marginalizowane. – MIT
Wprowadzenie w pracy elastycznego grafiku w odniesieniu do wszystkich osób zatrudnionych jest możliwe wyłącznie po uzyskaniu zgody związków zawodowych. Nie można więc stwierdzić, że ich rola jest marginalizowana. Wręcz przeciwnie – w kwestii regulowanego czasu pracy dla wszystkich pracowników to właśnie związki zawodowe mają największą moc decyzyjną.
Życie osobiste i praca – elastyczny grafik pozwala je połączyć, ale co z naszą motywacją?
Możliwość dostosowania godzin spędzanych w biurze do życia prywatnego i indywidualnych preferencji sprawia, że ruchomy czas pracy jest coraz bardziej pożądanym rozwiązaniem – o ile oczywiście charakter danego stanowiska na to pozwala. Niektórzy jednak mogą mieć problem z motywacją, gdy funkcjonują w ramach elastycznego grafiku. Jak zawsze – ile osób, tyle upodobań.
Dla pewnych ludzi system zaczynania pracy o różnych godzinach może stanowić zachętę do naginania reguł. Elastyczny czas pracy może być też utrudnieniem dla tych, którzy cenią swoje przyzwyczajenia, lubią stałe godziny biurowe i określoną rutynę lub pracują wydajniej, gdy zasady są jasno określone. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by w takim wypadku narzucić sobie własne, indywidualne sztywne godziny.
| Znajdź swój rytm, nie daj się zwariować
Druga strona medalu to osoby bardzo ambitne i zaangażowane w swoje obowiązki, dla których ruchomy czas pracy może być z kolei zaproszeniem do wydłużania ponad miarę swoich „godzin urzędowania”. Stąd zaś już blisko do zachwiania równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, przemęczenia i spadku motywacji.
Chcesz osiągnąć work–life balance? Uważaj na 7 pułapek
Można więc stwierdzić, że praca z elastycznym grafikiem niesie ze sobą ogromne korzyści dla zaangażowania zatrudnionych i ich poczucia satysfakcji z wykonywanych zadań. Dostarcza też jednak pewnych wyzwań – zwłaszcza gdy dopiero uczymy się funkcjonowania w nowym systemie po wielu latach pracy w sztywnych godzinach. Niemniej z pewnością warto sprawdzić, jak odnajdujemy się w takim ruchomym grafiku, bo być może okaże się on strzałem prosto w dziesiątkę!